Ndotja e ajrit në këtë vend të vogël rivalizohet me qytetet më të mëdha si Pekini, Mumbai dhe Nju Delhi. Ajri i ndotur këtu është aq i madh sa që ka sjellë edhe protesta, aplikacione madje janë krijuar edhe hashtaga.
Dy termocentrale me qymyr, një milje jashtë kryeqytetit në qytetin e Obiliqit, thyejnë erën e djegur të qymyrit gjatë gjithë vitit, me soba druri që shtojnë tym në përzierje. Këmbësorët në Prishtinë, me 200,000 njerëz, bëjnë maska kur dalin jashtë gjatë dimrit, shkruan USA Today.
“Po të kisha mundësi të largohem për diku tjetër, brenda 24 orëve do të shkoj nga ky vend”, tha Elfete Krasniqi, 27 vjeçe, një banore e Obiliqit. “Djali im, i cili është pothuajse 3 vjeç, nuk shkon një muaj pa marrë bronkit.”
Kosova, e cila shpalli pavarësinë nga Serbia në 2008, ka rezervën e pestë më të madhe në botë të qymyrit kafe, që konsiderohet si lënda djegëse më e ndotur fosile. Dhe Banka Botërore i ka quajtur termocentralet e plakura të thëngjillit të vendit “burimi më i keq i vetëm i ndotjes në Evropë”.
Ndërsa Kosova është e rrënuar nga paqëndrueshmëria politike, ekonomike dhe një pakicë serbe, probleme këto afat gjate që mund të jenë të zbehta në krahasim me sfidat shëndetësore që vendi përballet për shkak të cilësisë së dobët të ajrit.
Banorët në Prishtinë nuk e dinin se sa e keqe ishte ndotja deri para dy vjetësh, kur Ambasada e ShBA-SË filloi të maste cilësinë e ajrit dhe lëshoi të dhënat në kohë reale në internet. Të dhënat regjistruan nivele të rrezikshme të paktën tre herë më të larta se ato që ekspertët e shëndetësisë e konsiderojnë të pranueshme. Banorët tani mund të monitorojnë cilësinë e ajrit të tyre në aplikacionet e smartphone.
Fabien Techene, një mjedisore e pavarur në Prishtinë, tha se të dhënat e ndotjes së ambasadës i japin mundësi njerëzve të kuptojnë se “kjo nuk është problem ditor apo problem javësh, është një problem vjetor”.
Ndotja nga termocentralet dhe minierat e linjitit pranë kanë marrë tashmë një taksë për shëndetin e njerëzve, tha Haki Jashari, drejtor i spitalit të vogël në Obiliq.
“Çështja e ndotjes së mjedisit është e lidhur me sëmundjen tek fëmijët dhe të moshuarit, veçanërisht në sëmundjet kanceroze dhe të frymëmarrjes”, tha ai nga zyra e tij që mbikëqyr një prej termocentraleve të vjetra.
Jashari ka thënë se ka parë mesatarisht tre raste të reja të kancerit çdo muaj gjatë vitit të kaluar. Sëmundje serioze që zakonisht godasin të moshuarit që shfaqen në moshën e re dhe të mesme.
“Ndotja e mjedisit është jashtë çdo norme”, tha ai.
Shtresa e trashë e smogut shpesh qëndronë pezull mbi Prishtinë gjatë muajve të ftohtë, kur shumica e sistemeve të ngrohjes ndërtimore përdorin thëngjill dhe dru. Makina dhe autobusët veprojnë me pak ose aspak inspektime të emisioneve, duke kontribuar në mjegull.
Prishtina ka ndaluar makinat që të hyjnë në qendër të qytetit në janar, kur niveli i ndotjes së ajrit u bë më shumë i rrezikshëm.
Qytete të tjera në Evropë kanë marrë masa drastike për të frenuar ndotjen e ajrit. Paris u përpoq të shkonte pa makina në ditë të caktuara, por zyrtarët tani duan të ndalojnë makinat e naftës deri në vitin 2025. Po ashtu edhe në qytetin e Gjermanisë, Stuttgart, po mendon një ndalim të automjeteve me motor nafte nga qendra e qytetit.
Qeveria e Kosovës ka në plan të ndërtojë një termocentral të tretë të linjitit në Obiliq për të zëvendësuar impiantet e thëngjillit të moshuar. /Insajderi.com
