Shkruan: Fikri Hajdar, Psikolog
Hezitimi i njerëve që të vizitojn psikologun ose ndonjë profesionis tjetër të shëndetit mendor, bënë që njerëzit të kërkojn simptomat e tyre nëpër internet. Por ajo se çka ata gjejn nëpër website të ndryshme shkencore ose jo shkencore do detereminoj për mirqenie e tyre psikologjike për një kohë të gjatë.
Histori rasti
Para tre muajsh, unë po punoja dhe ndjeva një ngurtësi në gjoksin tim të djathtë. M’u kujtua një shoqe që postonte në mediat sociale e cilakishte zbuluar se ajo kishte kancer të gjirit. Ajo ishte moshëstime. Unë u tmerrova. Kam kap shpejt telefonin tim në dhomën e dollapit dhe kërkova ne google “ndjesi të vështirë në gjoksin e djatht”. Unë lëviza poshtë e lart nëpër faqe të internetit dhe simptomat që gjeta në internet me përkonin me atë se kam kancerin lobular të gjirit (LBC).Unë kopjova tekstin, godita motorin e kërkimit dhe shkova në një zhytje të thellë në internet që përfshinte:duke lexuar histori për gratë me LBC në forume që janë pesë faqe poshtë kërkimit të Googleduke lexuar të gjitha dokumentet mjekësore për temën duke kuptuar të gjitha opsionet e trajtimit. Skenari i ndërtuar në kokën time, ku unë jam në spital gati të bëj një operacion. Kush do të jetë atje, pyesja veten? Po sikur të mos mund ta mbaroj librin tim para se të vdes?
Mora në telefon dhe thirra doktorin tim. Unë doja të dija se çfarë po mendonte ai. Jo përseri, tha ai. Ai më siguroi, si gjithmonë, dhe, si gjithmonë ke këtë gjendje në periudhën e hikopokndris (hipokondria është një gjendje psikologjike ku indvidi ankohet për simtpoma të ndryshme duke insistuar se ka një sëmundje ose çrregullim por që në fakt nuk ka asnjë semundje as çrregullim), nuk i besova aij.Unë rezervova një takim me gjinekolog në një qytet tjetër dhe vazhdova të fiksoj gjithë ditën dhe natën duke prekur gjoksin tim dhe duke u shpërqendruar në punë dhe me miqtë e mi.Pjesa më sfiduese gjatë këtyre gjurmëve – ose “tmerri” – është turpi i reagimit tim. Frika ime ndjehej sikur ishte jashtë kontrollit tim. Mendja ime e di se ato janë qesharake dhe nuk kanë kuptim. Ankthi im dyfishohet derisa më në fund të bëj testet. Pasi bëra mamografinë, ku nuk u gjet asgjë, ndjeva një lehtësim … të përzier me më shumë siklet. Pse e bëra trupin tim të kalonte nëpër këtë traumë, ta linte momentin e tanishëm me të dashurit e mi dhe të shpenzoja para për mjekët dhe testet?
Miqtë e mi më quajnë një hipokondriake. Rezulton se unë jam një kiberkondriake dhe nuk jam e vetmja.
Çka është KIBERKONDRIA?
Ndjeni sikur diçka po ju gudulis në fyt, ose një skuqje e papritur që shfaqet në krahun tuaj. Ndoshta keni ndier pak kohët e fundit dhe jeni preokupuar nga mendimet se njerëzit që ju duan nuk ju duan vërtet. Pyetjet në lidhje me shëndetin tonë fizik dhe mendor mund të rriten si kjo pa ndonjë paralajmërim. Në dekadat e kaluara, këto pyetje do të vini dhe shkonin nga mendjet tona, dhe nëse një simptoma ishte vërtet alarmante atëherë kërkonim ndihmën profesionale. Sidoqoftë, me avancimin e internetit për këshilla shëndetësore, “diagostifikimi” dhe trajtimi i saj i mundshëm nuk janë më larg se disa klikime të mausit.
Hulumtimet e reja po tregojn se ne të gjithë po kthehemi te burimet e këshillave në internet, megjithëse disa më shumë se të tjerët. Përballja juaj me ankthin duke kërkuar për simptoma të sjelljes në internet, në fakt bënë që ju mund të vuani nga një gjendje ankthi e quajtur: Kiberkondria.
Disa vjet më parë, nomenklatura diagnostikuese në psikiatri hoqi zyrtarisht termin “hipokondris”, duke e zëvendësuar atë me “ankthin e sëmundjes”. Sido që të quhet, thelbi i këtij lloji të shqetësimit në ankth është një tendencë për të interpretuar variacionet normale në funksionet e trupit si reflektim të simptomave të një sëmundjeje serioze. Kiberkondria, sipas Emily Doherty-Torstrick dhe kolegëve të Institutit të Psikiatrisë Shtetërore të Nju Jorkut (2016), i referohet “kërkimit në internetit në mënyrë të tepërt për informacione për kujdesin shëndetësor”.
Eshtë një ekzagjerim i asaj që bëjnë rreth 90% të amerikanëve zakonisht, që është “kontrolli i simptomave në internet”.
Një studim i mëparshëm raportoi me të vërtetë se sa më shumë njerëz që kërkojnë simptoma për shëndetin në internet, aq më të larta janë nivelet e tyre të ankthit ndaj sëmundjes. Sipas modeleve njohëse-sjellëse të ankthit ndaj sëmundjes, ekipi i New York-ut theksoi, duke kërkuar siguri shërben vetëm për të ruajtur ankthin e sëmundjes tuaj me kalimin e kohës. Duke përdorur një masë empirike të bazuar në ankthin e sëmundjes, Doherty-Torstrick dhe studiuesit e tjerë vlerësuan ashpërsinë e simptomave me bazë në internet nga 720 vullnetarë që mesatarisht ishin 33 vjeç, nga të cilët 2/3 ishin femra. Shumica ishin të Bardhë, dhe shumica jetonin në Shtetet e Bashkuara.
Ndoshta duke reflektuar natyrën e vetëzgjedhur të mostrës, rezultatet e tyre ishin relativisht të larta (mesatare prej 50 nga 70 pikë të mundshme). Pjesëmarrësit treguan një sërë sjelljesh keqtrajtuese të lidhura me ankthin e tyre të lartë të sëmundjes, duke përfshirë mos shkuarjatek një profesionist mjekësor nga frika për atë që ata mund të marrin lajmin për ndonjë sëmundje.
Për të identifkuar se vuani nga ankthi i sëmundjes kibernetike ose Kiberkondria, rishikoni se a gjeni vetën në një nga pesë shenjat:
1. Ju kontrolloni në internet për informacionin e simptomave deri në 1 deri në 3 orë në ditë. Mesatarisht, njerëzit me shqetësim të sëmundjes kaluan pak më shumë se 2 orë në ditë duke kërkuar për simptomat e tyre në internet të cilët gjithashtu kishin edhe nivel më të lartë të ankthit. Kurse personat që kishinnivele të ulëta të ankthit kaluan më pak se një orë duke kërkuar për simptomat e tyre në internet.
2. Ju keni frikë se keni disa sëmundje të ndryshme: Persona që treguan nivele të larta të ankthit raportuan se ata mendojn se vuajn nga së paku 5 sëmundje, kurse personat që kishin nivele më të ulëta të anthit deklaruan se kishin 1 ose 2 sëmundje.
3. Në ditën tuaj më të keqe, ju keni kontrolluar 3 deri 4 herë në ditë: Njerëzit me shqetësim të lartë të sëmundjes jo vetëm që kalojnë më shumë kohë, por gjithashtu marrin më shumë mundësi për të kërkuar në internet për informacione mbi simptomat e tyre. Ata me ankth të ulët në sëmundje kontrollojnë ndoshta një herë në ditë.
4. Kërkimi në internet për të marrë informacione për simptomat, ju bën të ndjeheni më të shqetësuar: Nëse ata që janë me shqetësim të lartë për sëmundje po përpiqen të sigurojnë veten e tyre, kërkimi i tyre në internet po i bën ata edhe më keq. Gjatë dhe pas seancave të tyre të kontrollit, ata raportojnë ankth shumë më të lartë se sa individët që shënojnë nivele të ulëta në shkallën e ankthit të sëmundjes.
Nëse këto 5 cilësi vlejnë për ju, ekipi Doherty-Torstrick propozon që mënyra juaj më e mirë për të trajtuar ankthin tuaj është të ndaloni kontrollin nëpët internet. Siç përfundojnë autorët, “kontrollimi në internet për sigurim nga një individ me nivele të larta ankthi sëmundjeje bën më shumë dëm sesa mirë”.
Nga ana tjetër, nëse jeni në gjendje të ulët ankthi ndaj sëmundjes dhe kontrolloni vetëm në internet kur në të vërtetë po përjetoni simptoma, shanset janë që do të ndiheni më mirë.
Ju mund të përdorni përdorimin e kërkimit në internet kur dëshironi të zbuloni se çfarë kuptimi kanë simptomat tuaja, por vetëm nëse nivelet e përgjithshme të ankthit tuaj të sëmundjes janë të ulëta për të kërkuar. Doherty-Torstrick dhe kolegët e saj vërejnë se: “burimi i gjerë i informacionit mjekësor në internet duket problematik për individët me shqetësim të lartë të sëmundjes – një çmim i fshehur efektiv për përdorimin e një burimi informativ me kosto efektive”. Përfundimisht mund të konkuldojm në bazë të të gjeturave të këtyre autorëve se kiberkondira shkaktohet nga një gjendje e lartë e ankthit dhe kërkimit ë simptomave në internet, pra; ankthi i lartë + kërkim në internet = kiberkondri.
Çfarë të bëni nëse jeni sado pak Kiberkondrik?
Shqetësimet e mëdha që keni hasur si pasojë e ankthit dhe kërkimeve të frikshme që mund ti keni gjetur nëpër internet ju qojnë drejt një gjendje psikologjike të rënduar. Shpesh herë individët përfundojn nëpër emergjenca dhe spitale duke bërë analiza dhe fotografime të shtrenjta. Shumë njerëz më janë dretjuar në lidhje me këto shqetësime dhe edhe pas bisedimeve me ata, shpesh janë ndar skeptik nga këshillat e mia. Në vazhdim do jap disa këshilla në lidhje me kiberkondrin.
Së pari, gjëja e parë që duhet të bëni është të kërkoni këshillim profesional për sëmundjen dhe shqetësimin tuaj. Nëse është eleminuar pjesa somatike se organizimi juaj nuk ka asnjë sëmundje atëherë është e rëndësishmë të kuptoni se jeni duke kaluar nëpër një kriz anksioze. Të kuptosh se ke ankth dhe se shumë mendime irracionale po shkaktohen nga ankthi është hap i rëndësishëm për të kontribuar në tejkalimin e shqetësimit tuaj.
Së dyti, ndaloni menjëherë kërkimet e simptomave nëpër internet apo kudo tjetër nëpër rrjete sociale. Bëni një shkëputje nga ato website që shumë i keni kërkuar dhe vizituar. Por dikush mund të vë në pikëpytje vazhdimisht shëndetin e tyre, dhe mund të shfaq me të vertet simptoma fizike, si dhimbje koke, barku, mungesë frymëmarrje, marramendje etj, në fakt ata edhe i përjetojn ato simptoma dhe teknikisht janë të vërteta. Por pavarësisht kësaj kini parasyh se atë simptoma si pasojë e kiberkondris nuk kanë bazë organike, por psikike. Ajo që në psikologji njihet si çrregullimi psikosomatik (psiko – mendje: somatik- trup), është kur mendja sëmun trupin. Në momentin kur do menaxhoni ankthin dhe sjelljet tuaja simptomat joreale do të largohen.
Këshilla vetë-ndihmuese:
1. Mos u turpëroni se pse jeni duke përjetuar një gjendje të tillë. Jeta sot është aq dinamike saqë është e pamundur të mos kemi gjendje ankthi çdo ditë, trajtoje veten me respekt e dinjitet e mos hezito të kërkosh ndihmë profesionale.
2. Ki parasyh se ankthi shpesh krijon mendime irracionale, është mënyra se si ai manifestohet dhe kjo s’ka të bëjë me realitetin tënd.
3. Angazhohu në aktivitete sociale në të cilat do të shpërqendrosh vëmendjen nga shqetësimet aktuale. Shpesh herë njerëzit me kiberkondri më raportojn se kur merren me aktivitete që ju pëlqejn ose angazhohen me ndonjë punë, edhe shqetësimi dhe simptomat e tyre largohen.
4. Bisedo me dikë që të dëgjon me vëmendje dhe pa të gjykuar. Do jesh me fat nëse gjen dikë që nuk iu duken bizarre dhe absurde frikërat dhe shqetësimet tuaja, kërko dikë që është aty për ty dhe dëgjon për të të kuptuar.
5. Bëjë ndonjë nga teknikat e relaksimit, ato me frymëmarrje ose medituese. Janë një mënyrë shumë efikase për të balancuar energjit tuaja trupore. Nëse nuk ke informatase si përdoren ato kërko ndihmën e ndonjë profesionisti të shëndetit mendor.
6. Mbaj shënime për progresin tënd. Nëse ke filluar të vëresh se ke filluar ta vetëndihmosh vetën dhe po bënë progres, shkruaji në letër se si shqetësimet tuaja po zbehen dita ditës. P.sh., çdo mbrëmje vlerëso nga 1 deri në 10 se sa ke ndjer ankth 1 aspak e deri në 10 ekstrem shumë ankth gjatë ditës. Mbaji ato dhe formo grafike dhe tabela javore ose mujore për të parë në mënyre grafike uljen ose ngritjen e ankthit.
Vërejtje:Nëse shqetësimit e juaja kiberkondrike janë te forta dhe e keni të pamundur të bëni ndonjë nga këto teknika vetëndihmuese atëherë ndaloni së përdoruri kërkimet në internet dhe kërkoni ndihmë profesionale.
