Centrali bërthamor i Çernobilit shpërtheu më shumë se tre dekada më parë, në vitin 1986, dhe ngjarjen mund ta shihni në seri televizive tash së fundmi në HBO – “Çernobil”.
Ndërsa shumica e njerëzve e njohin historinë e përgjithshme – se për shkak të gabimit njerëzor, reaktori bërthamor shpërtheu dhe lëshoi materiale radioaktive në të gjithë Evropën – pak i dinë detajet e zymta. Këtu janë pesë fakte të çuditshme që ndoshta nuk dinit për Çernobilin.
1. Ngjashëm me Hiroshimën
Rreth 30,000 njerëz ishin pranë reaktorit të Çernobilit kur ai shpërtheu më 26 prill 1986. Ata që u ekspozuan ndaj rrezatimit mendohet të kenë marrë mesatarisht 45 rem (rem është një njësi e dozimit të rrezatimit), e cila është e ngjashme me dozën mesatare të marrë nga të mbijetuarit pasi bomba atomike u hodh në Hiroshima më 1945.
2. Dëmi më i madh ishte pas disa javësh
Shpërthimi fillestar ishte i madh, por dëmi më i madh nga rrezatimi ndodhi brenda disa javëve të para. “Por ka ende disa të pasoja, madje edhe sot,” vuri në dukje Muller.
3. Dhjetëra zjarrfikës vdiqën
Shpërthimi i Çernobilit jo vetëm lëshoi shumë rrezatim; gjithashtu filloi një zjarr në centralin elektrik. Zjarrfikësit që nxituan për të ndaluar flakët ishin të ekspozuar ndaj niveleve të larta të rrezatimit dhe dhjetra vdiqën nga helmimi nga rrezatimi, shkroi Muller.
Këta zjarrfikës ishin të ekspozuar ndaj më shumë se 4 miliardë rreze gama secili. Por çfarë do të thotë kjo?
4. Nuk kishte ndërtesë të kontrollit
Çernobili nuk kishte një masë të rëndësishme sigurie: një ndërtesë të kontrollit.
Nëse do të kishte qenë një ndërtesë e kontrollit në Çernobil, sipas librit të Muller, “aksidenti mund të mos ketë shkaktuar pothuajse asnjë vdekje”.
5. Aty jetojnë vetëm egërsira
Zona e Çernobilit u evokua pas shpërthimit; sapo njerëzit u larguan, kafshët e egra vërshuan qytetin.
Kafshët si dreri, dreri i kuq dhe derri i egër që jetojnë në Çernobil janë të ngjashme me numrin e popullsisë në rezervat natyrore aty pranë të pa konceptuara. Sidomos ujqërit po shumohen me shpejtësi, me një popullsi që është shtatë herë më e madhe se popullsia e ujkut në rezervatet fqinje.
“Kjo nuk do të thotë se rrezatimi është i mirë për kafshë të egra, vetëm se gjuetia është shumë më keq”, tha Jim Smith, koordinator i ekipit të vëzhgimit të studimit dhe një profesor i shkencave të mjedisit në Universitet e Portsmouth në Mbretërinë e Bashkuar, tha në një deklaratë.
Megjithatë, shkencëtarë të tjerë vunë në dukje se kafshët e egra në Çernobil kanë probleme gjenetike për dallim nga ato në rajonet e tjera të mbrojtura në Europë, duke treguar se rrezatimi ende po prekë zonën.
