Në një marrëveshje të ndërmjetësuar nga administrata në largim e presidentit të Shteteve të Bashkuara, Donald Trump, Maroku u bë vendi i fundit arab që normalizon lidhjet me Izraelin, transmeton Insajderi.
Si pjesë e marrëveshjes së njoftuar të enjten, Trump ra dakord të njohë sovranitetin e Marokut mbi territorin e diskutueshëm të Sahara-së Perëndimore, ku ka pasur një mosmarrëveshje dekada të vjetër me Marokun e vendosur kundër Frontit Polisario, transmeton Al Jazeera.
Lëvizja e shkëputur nga Algjeria, Polisario Front kërkon të krijojë një shtet të pavarur në rajon. Sahara Perëndimore ka qenë në listën e Kombeve të Bashkuara për territore jo-vetëqeverisëse, një qëndrim i mbajtur gjithashtu nga Bashkimi Afrikan, Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë (ICJ), si dhe Bashkimi Evropian.
Si ka filluar konflikti
Konflikti u ndez pas tërheqjes koloniale të Spanjës nga rajoni në 1975, duke lënë Mauritaninë, Marokun dhe Frontin Polisario në një konflikt të ngulitur për sovranitetin e saj.
Në të njëjtin vit, ICJ, ndërsa njohu lidhjet historike të Marokut dhe Mauritanisë me zonën, paraqiti një opinion këshillues i cili deklaroi se ato lidhje, të cilat janë thelbësore për pretendimin e sovranitetit të Marokut, nuk përbënin pronësi mbi territorin.
Fronti Polisario, i cili përfaqëson Republikën Demokratike Arabe Sahrawi nga mërgimi në Tindouf, Algjeri, bëri paqe me Mauritaninë në 1979. Por xhepat e luftimeve me Marokun vazhduan deri në 1991 kur të dy palët arritën një marrëveshje e cila bëri thirrje për një referendum për t’u mbajtur, duke ruajtur status quo-në e kohës dhe zbatimin e një zone tampon të mbështetur nga Kombet e Bashkuara.
Pas marrëveshjes së vitit 1991, Maroku kontrollonte shumicën e Saharasë Perëndimore, një pjesë e madhe e shkretëtirës në brigjet e Atlantikut të Afrikës, e cila shtrihet pak më shumë se madhësia e Britanisë së Madhe. Ndër zonat nën kontrollin e Rabatit janë depozitat e fosfatit të rajonit dhe ujërat e tij të peshkimit.
Referendumi
Deri më sot, një referendum nuk është mbajtur, me pikat kryesore të bllokimit, duke përfshirë formimin e listave zgjedhore, veçanërisht pasi ka pasur përpjekje nga të dy palët për të zhvendosur demografinë në zonë në një përpjekje për të ndikuar në rezultatet.
Rajoni është shtëpia e rreth 500,000 njerëzve, shumica e të cilëve jetojnë në kryeqytetin, Laayoune. Pas vitit 1975, Maroku vendosi qindra mijëra qytetarë të saj në Saharanë Perëndimore, duke përbërë të paktën dy të tretat e banorëve të saj.
Pas disa raundeve të dështuara të negociatave gjatë viteve, Fronti Polisario është përpjekur të mbledhë mbështetjen e rinovuar ndërkombëtare për të rihapur bisedimet për një referendum. Por Kombet e Bashkuara nuk ka identifikuar një të dërguar special për rajonin për më shumë se një vit.
Reagimi
“Qëndrimi… është një shkelje e qartë e statutit të Kombeve të Bashkuara dhe rezolutave të legjitimitetit ndërkombëtar”, tha Fronti Polisario në reagim i marrëveshjes SHBA-Marok, duke shtuar se masa “pengon përpjekjet e bashkësisë ndërkombëtare për të gjetur një zgjidhje për konflikt”.
“Kjo nuk do të ndryshojë asnjë pëllëmbë të realitetit të konfliktit dhe të drejtën e popullit të Saharasë Perëndimore për vetëvendosje”, tha përfaqësuesi i Polisario në Evropë, Oubi Bchraya, më herët të enjten. “Polisario do të vazhdojë luftën e tij”.
Senatori Jim Inhofe, një anëtar i Partisë Republikane të Trump, tha se vendimi ishte “tronditës dhe thellësisht zhgënjyes”.
“Presidenti është këshilluar dobët nga ekipi i tij”, tha Inhofe. “Ai mund ta kishte bërë këtë marrëveshje pa tregtuar të drejtat e një populli pa zë”, tha ai, duke iu referuar popullit Sahrawi. /Insajderi.com
